Η ενέργεια αποτελεί την ακρογωνιαία παραγωγική πρώτη ύλη. Η συνεχής πρόσβαση σε αυτήν και οι σταθερές (η τουλάχιστον προβλέψιμες) τιμές είναι ζωτικής σημασίας για κάθε οικονομικό παράγοντα. Ως αποτέλεσμα, ο ενεργειακός κίνδυνος (Energy price risk) συνιστά σημαντικό παράγοντα διαχείρισης κινδύνου για επιχειρήσεις σε όλο το φάσμα της βιομηχανικής παραγωγής, και δη στις επιχειρήσεις υψηλής ενεργειακής έντασης.
Ο ημιτελής σχεδιασμός των καθαρά ενεργειακών αγορών (energy-only market), που δεν αντικατοπτρίζει το κόστος ευκαιρίας της ασφάλειας εφοδιασμού, έχει οδηγήσει σε επενδυτικούς κύκλους. Παράλληλα οι γεωπολιτικές εξελίξεις, η ανάγκη ταχείας ενεργειακής μετάβασης και η ανελαστική ζήτηση (απουσία αποθήκευσης και απόκρισης ζήτησης), έχουν αυξήσει κατακόρυφα την μεταβλητότητα και το κόστος της ενέργειας. Αυτό το περιβάλλον διευρυμένης αβεβαιότητας αποτελεί ανταγωνιστική τροχοπέδη, εμποδίζοντας την αποτελεσματική κοστολόγηση προϊόντων και δυσχεραίνοντας τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.
Η αντιστάθμιση (Hedging) είναι μια στρατηγική που προσπαθεί να περιορίσει τους κινδύνους στα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Χρησιμοποιεί χρηματοοικονομικά μέσα ή στρατηγικές αγοράς (market strategies) για να αντισταθμίσει τον κίνδυνο τυχόν δυσμενών μεταβολών των τιμών. Η αντιστάθμιση της έκθεσης σε ρίσκο κινδύνου βοηθά τις εταιρείες να αυξήσουν την διαθεσιμότητα κεφαλαίου, να κάνουν μακροπρόθεσμα σχέδια, να διαμορφώνουν νέες επιχειρηματικές υποθέσεις και να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους, οι οποίες, με τη σειρά τους, ωφελούν τους πελάτες τους με φθηνότερες και βελτιωμένες υπηρεσίες.
Οι επιχειρήσεις που δεν καταφέρνουν να αντισταθμίσουν αποτελεσματικά τον ενεργειακό τους κίνδυνο, ειδικά σε περιόδους έντονων διακυμάνσεων, αυξάνουν το συνολικό κόστος παραγωγής απειλώντας την μελλοντική τους βιωσιμότητα. Η επίτευξη αυτού το στόχου βασίζεται σε δύο πυλώνες: την ανάλυση και κατανόηση των ενεργειακών αγορών, και την δημιουργία και βελτιστοποίηση ενός ενεργειακού χαρτοφυλακίου που αντισταθμίζει το ενεργειακό ρίσκο και σταθεροποιεί το ενεργειακό κόστος.
Η ανάλυση των ενεργειακών αγορών παραμένει ακανθώδες ζήτημα. Η (υγιής) μεταβλητότητα είναι εν μέρει απαραίτητη για την κινητροδότηση της ενεργειακής μετάβασης μέσω της δημιουργίας των κατάλληλων επενδυτικών σημάτων. Η ευρεία διείσδυση νέων τεχνολογιών (ΑΠΕ & Αποθήκευσης) και οι τάσεις ψηφιοποιήσεις και αποκέντρωσης ανοίγουν νέα πεδία δυνατοτήτων και προκλήσεων στον τομέα της προμήθειας ενέργειας. ΟΙ ενεργειακές αγορές γεννούν πληθώρα δεδομένων, κάνοντας χρήση εξειδικευμένης ορολογίας και συνθέτων νομικών και τεχνικών διαδικασιών. Η επίλυση ενεργειακών ζητημάτων αφορά περισσότερα από ένα ενδοεταιρικά τμήματα, απαιτώντας συντονισμό μεταξύ στελεχών με διαφορετική εξειδίκευση, δυσχεραίνοντας έτσι την συνεργασία και λήψη αποφάσεων ελλείψει ολιστικής ανάλυσης στοιχείων.
Η ενεργειακή μετάβαση απαιτεί επίσης τη χάραξη μεσοπρόθεσμης ενεργειακής στρατηγικής και την ενεργή διαχείριση ενός ενεργειακού χαρτοφυλακίου ως μοχλό ανταγωνιστικότητας. Οι προαναφερθείσες τεχνολογικές αλλαγές συνδυάζονται με την χρηματιστικοποίηση (financialisation) των ενεργειακών αγορών που συνδυαστικά δημιουργούν τεράστιες δυνατότητες βελτιστοποίησης του ενεργειακού κόστους μιας επιχείρησης. Η βελτιστοποίηση αυτή αφορά την ισορροπιστική άσκηση μεταξύ μεταβλητότητας, ευελιξίας, διαφοροποίησης, προβλεψιμότητας, έκθεσης στο ρίσκο, και αντιστάθμισης αυτού. Όλα τα παραπάνω προσβλέπουν φυσικά στην ελαχιστοποίηση του σταθμισμένου κινδύνου (risk adjusted) ενεργειακού κόστους.
Μια επιχείρηση έχει στη διάθεσή της τόσο φυσικά μέσα, όσο και χρηματοοικονομικά προϊόντα για την χάραξη αυτής της στρατηγικής. Πιο συγκεκριμένα, ένα ενεργειακό χαρτοφυλάκιο μπορεί να απαρτίζεται από επιτόπια αυτοπαραγωγή (πχ Net Metering μέσω Φωτοβολταϊκού), προμήθεια ενέργειας από κάποιο πάροχο (διαδικασία που επίσης επιδέχεται βελτιστοποίησης), σύναψη διμερούς σύμβασης (PPA, virtual PPA) σε σταθερή τιμή απευθείας με κάποιο παραγωγό ΑΠΕ, η ακόμα χρήση συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (Futures), για διάφορες πρώτες ύλες όπως πχ ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο η διοξείδιο του άνθρακα.
Η στάθμιση της συμμετοχής των παραπάνω μέσων στο συνολικό χαρτοφυλάκιο της εταιρείας εξαρτάται από το επιθυμητό προφίλ ρίσκου, αλλά και από την επιλογή και διάρθρωση στοχαστικών σεναρίων εξέλιξης τιμής. Συνολικά ομως, πέρα από τις απαιτούμενες τεχνοοικονομικές γνώσεις και ρευστότητα, η προφύλαξη ενάντια στις δυσμενείς ενεργειακές εξελίξεις απαιτεί την καλλιέργεια κουλτούρας αντιστάθμισης ρίσκου.
Πηγη Εικόνας:
Rodrigo Pérez Odeh, David Watts, Matías Negrete-Pincetic, Portfolio applications in electricity markets review: Private investor and manager perspective trends, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 81, Part 1, 2018, Pages 192-204, ISSN 1364-0321, https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.07.031
