Μια εξισορροπιστική άσκηση σε πολλαπλούς χρόνους
Η πρόταση μεταρρύθμισης αποσκοπεί στην δημιουργία των βέλτιστων συνθηκών για τη δημιουργία των επιμέρους χαρτοφυλακίων που διαμορφώνουν το Ευρωπαϊκό, απηχώντας βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους συσχετισμούς, αλλά και τη διαχείριση του ενεργειακού ρίσκου.
Ανακοινώθηκε στις 14 Μαρτίου 2023 η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την μεταρρύθμιση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι βασικοί άξονες της πρότασης και η ανάλυσή τους (κείμενο σε πλάγια γραφή) σύμφωνα με την εικόνα της αγοράς, απο την Velocity Energy Consulting*.
Σύνοψη
Η Ευρωπαϊκή πρόταση μεταρρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού μετακινεί το κέντρο βάρους του σχεδιασμού προς το μακροπρόθεσμο. Τα αμφίδρομα συμβόλαια διαφοράς (CfDs) γίνονται απαραίτητα σε όσα νέα έργα λαμβάνουν κρατική ενίσχυση (ΑΠΕ & Πυρηνικά). Τα διμερή συμβόλαια (PPA) προκρίνονται προς χρήση από την βιομηχανία, με μέτρα προς αύξηση της προσφοράς τους και την μείωση του ρίσκου αντισυμβαλλομένου. Περιλαμβάνεται η δυνατότητα κρατικών εγγυήσεων. Υπογραμμίζεται η σημασία των προθεσμιακών αγορών και η υποχρέωση των παρόχων να αντισταθμίσουν αποτελεσματικά το χαρτοφυλάκιο τους. Περιλαμβάνονται μέτρα για την βελτίωση της ρευστότητας των προθεσμιακών αγορών.
Όσον αφορά τις βραχυπρόθεσμες αγορές, η συναλλαγές μετακινούνται πιο κοντά σε πραγματικό χρόνο, οι διαχειριστές καλούνται να σχεδιάσουν προϊόντα peak shaving, και να διασφαλίσουν την ενσωμάτωση της αποθήκευσης και της απόκρισης ζήτησης. Ως προς τα δικαιώματα των καταναλωτών, απαιτείται από τους παρόχους να προσφέρουν σταθερά αλλά και δυναμικά τιμολόγια, και διασφαλίζεται το δικαίωμα στον διαμοιρασμό ενέργειας έως 100MW, άνευ σχηματισμού ενεργειακής κοινότητας. Όσον αφορά την ρύθμιση, ζητείται απόδοση περισσότερης ισχύος στους ανεξάρτητους ρυθμιστές, και η ενσωμάτωση των λειτουργικών εξόδων στον σχεδιασμό χρεώσεων δικτύου.
Η χρήση CfD δεν αποτελεί δραματική αλλαγή για την ελληνική αγορά ΑΠΕ, και θα ενισχύσει την σταθερότητα βοηθώντας τις επενδύσεις όσο η αγορά ωριμάζει. Τα PPA ενδέχεται να αποτελέσουν μέσο κρατικών ενισχύσεων και προσφέρουν σταθερότητα στις βιομηχανίες, με μερικώς αυξημένο γραφειοκρατικό ή χρηματοοικονομικό κόστος. Πάρα την σταθεροποίηση, τα σταθερά συμβόλαια τόσο στην παραγωγή όσο και τη ζήτηση, αντιπαραβάλλονται με την βραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητα που θα μπορούσε να αποφέρει η αυξημένη ελαστικότητα στην ζήτηση.
Τόσο η αλληλεξάρτηση των μεσοπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων αγορών, όσο και η ετερογένεια πολλών διαφορετικών συμβολαίων που λειτουργούν σε διαφορετικές συνθήκες διαφάνειας, ανεβάζουν την πολυπλοκότητα της αγοράς ηλεκτρισμού, αλλά και τις δυνατότητες ανταγωνισμού ανάμεσα στους συμμετέχοντες.
Στόχος του σχεδιασμού αγορών
Ο σχεδιασμός των κανόνων που διέπουν την αγορά αποσκοπούν στην μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των συναλλαγών και την ελαχιστοποίηση του συνολικού κόστους λειτουργίας της, περιλαμβανομένου του κόστους συναλλαγών, των αναγκαίων φόρων και ενισχύσεων, και του ρίσκου για “ανεπάρκειες” (Market failures).
Δημιουργείται έτσι πολλές φορές ένα δίλημμα ανάμεσα στην προσήλωση στις βραχυπρόθεσμες (και οικονομικά αποδοτικότερες) συναλλαγές και τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια, που προσφέρουν μεγαλύτερη σιγουριά μειώνοντας το ρίσκο.
Ο σχεδιασμός των κανόνων της εσωτερικής αγοράς ενέργειας θα πρέπει να αποσκοπεί στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη του βέλτιστου ευρωπαϊκού ενεργειακού χαρτοφυλακίου με το ελάχιστο δυνατό κόστος, αλλά και ρίσκο. Αντιπαραβάλλονται και πάλι η παροχή των κατάλληλων επενδυτικών σημάτων με την προστασία από την παραλυτική μεταβλητότητα .
Ταυτόχρονα, οι κανόνες θα πρέπει να διέπονται από τους ζητούμενους στόχους και τα αντιληπτά οφέλη των απελευθερωμένων αγορών. Στην προκειμένη περίπτωση, την προστασία του καταναλωτή, την διατήρηση της Ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, και την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
Η ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση δεν προκλήθηκε μόνο από την δομή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τράβηξε όμως την προσοχή στο ανολοκλήρωτο του σχεδιασμού της. Οι λειτουργικές αγορές πρέπει να προωθούν την διαφοροποίηση, η οποία παρέχει ανθεκτικότητα σε περίπτωση διαταραχών. Η ποικιλομορφία κανόνων ανά τα κράτη μέλη, οι τοπικές ελλείψεις ανταγωνισμού και ισχυρών ρυθμιστών, και η έλλειψη διασυνοριακών δικτύων μεταφοράς δυσκολεύουν περαιτέρω την αναφορά σε μια, ενιαία και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού.
Δεδομένων των παραπάνω, η πρόταση της Κομισιόν δεν αποτελεί επανάσταση, αλλά ούτε και διακοσμητική άσκηση. Ορισμένες διατάξεις θα μπορούσαν να δρομολογήσουν διαρθρωτικές αλλαγές.
Βασικοί Άξονες
Η Κομισιόν επιχειρεί μια επανεξισορρόπηση μεταξύ της μεσοπρόθεσμης σταθεροποίησης κόστους και της διατήρησης της ευελιξίας και αποδοτικότητας που προσφέρουν οι βραχυπρόθεσμες αγορές. Και αυτά υπό το φως της προστασίας των καταναλωτών (οικιακών και βιομηχανικών) από την υπερβολική μεταβλητότητα, και της ενίσχυσης του δικαιώματος τους στην επιλογή. Και φυσικά, της κλιματικής αλλαγής, της ανταγωνιστικότητας, και της ανάγκης κινητροδότησης επενδύσεων ΑΠΕ στην Ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού.
Σταθεροποίηση Κόστους – Μακροπρόθεσμα Συμβόλαια
Συμβόλαια Διαφοράς (CfDs)
Τα συμβόλαια διαφοράς προτάσσονται ως το κύριο εργαλείο χρηματοδότησης για νέες ΑΠΕ και πυρηνικά. Συγκεκριμένα, η πρόταση ορίζει ότι αυτά θα πρέπει να είναι αμφίδρομα, δηλαδή να περιλαμβάνουν και την επιστροφή της διαφοράς από το strike price από τον παραγωγό όταν η τιμή εκκαθάρισης της χονδρεμπορικής είναι υψηλότερη. Αποτελούν μάλιστα υποχρέωση όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις, με την διαφορά να επιστρέφεται προς όφελος των καταναλωτών, όπως γίνεται ήδη στην Ελλάδα.
Η αλλαγή αυτή είναι πιθανό να επηρεάσει κυρίως τις αγορές της Ιβηρικής, της Ολλανδίας και της Γερμανίας, όπου οι παραγωγοί που λαμβάνουν επιδότηση έχουν επί του παρόντος κάποια ανοδική έκθεση στις υψηλότερες τιμές χονδρικής. Η Κομισιόν θεωρεί ότι η αγορά ΑΠΕ είναι πλέον αρκετά ώριμη, ώστε να μπορεί να σταθεί στα πόδια της και χωρίς αυτό το βοήθημα. Στα μάτια του παραγωγού, ένα CfD μοιάζει αρκετά με το γνωστό στην ελληνική αγορά μοντέλο Feed-In-Tariff, αφού σταθεροποιεί την τιμή που αυτός λαμβάνει ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας.
Από την άλλη, τα CfDs βασίζονται στις κρατικές πληρωμές όταν οι χονδρεμπορικές είναι φθηνότερες, και δεν περιλαμβάνουν κίνητρα αποδοτικής ενσωμάτωσης στο σύστημα (πχ East-West orientation), αφού παραβλέπουν την αγοραία αξία της παραγόμενης ενέργειας. Θα ηταν ευκταίο να υπάρξουν και εργα ΑΠΕ (πιθανόν υβριδικά με αποθήκευση) που θα επιλέξουν να ρισκάρουν τη συμμετοχή τους στις σποτ αγορές, χωρίς να λαμβάνουν κρατική ενίσχυση.
Διμερή συμβόλαια (PPAs)
Ως δεύτερο βασικό εργαλείο μακροπρόθεσμης σταθεροποίησης κόστους, κυρίως για την βιομηχανία, προκρίνονται από την Κομισιόν τα Διμερή Συμβόλαια (PPA).
Σκοπός αυτού του τμήματος της πρότασης είναι η βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά μακροχρόνιων συμβάσεων. Τα κράτη μέλη καλούνται να διασφαλίσουν την διαθεσιμότητα μέσων μείωσης των χρηματοοικονομικών κινδύνων που συνδέονται με την αθέτηση πληρωμών του αντισυμβαλλόμενου. Αυτό περιλαμβάνει δανισμό και κρατικές εγγυήσεις, προσβάσιμα σε εταιρείες που αντιμετωπίζουν εμπόδια εισόδου στην αγορά PPA και δεν αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Το χρηματοοικονομικό κόστος αναμένεται να καταστήσει τα PPA ακριβότερα από τα CfD ανα μονάδα ενέργειας, κατι μαλλον δίκαιο αφου αποτελούν turnkey solution για εταιριες που αποσκοπούν να σταθεροποιήσουν το ενεργειακό τους κόστος μονομερώς χωρίς να εξαρτώνται από την αγορά.
Ενθαρρύνεται σε όλη την Ευρώπη η υιοθέτηση του Πολωνικού μηχανισμού, που επιτρέπει στα επιδοτούμενα έργα να συνάπτουν και PPA για μέρος της παραγωγής τους, ώστε να αυξηθεί η προσφορά στην συγκεκριμένη αγορά. Προβλέπεται μάλιστα η προτεραιοποίηση παραγωγών που κατεβαίνουν σε διαγωνισμούς έχοντας και εγγυημένο αγοραστή για μέρος της παραγωγής τους μέσω PPA.
Το σύστημα εγγυήσεων περιγράφεται ως μια νέα μορφή επιδότησης/αντασφάλισης. Είναι μάλλον αρνητικό να παρέχονται βιομηχανικές επιδοτήσεις μέσω επιδοτούμενων τιμών ενέργειας. Οι εγγυήσεις πιθανόν αποτελούν μονόδρομο, δεδομένου του ευρωπαϊκού νόμου περί ανταγωνισμού, αλλά και του γενικότερου κλίματος προστατευτισμού που αναπτύσσεται στην παγκόσμια οικονομία.
Το κείμενο της Πρότασης ήδη υπαινίσσεται τον κίνδυνο μείωσης ρευστότητας των πιο τυποποιημένων αγορών. Ταυτόχρονα, η οικοδόμηση ενός συστήματος με βάση ιδιότυπες συμβάσεις με πολλούς μικρούς παίκτες, πέρα από ευελιξία, μπορεί να ενέχει και κινδύνους, ενώ η δυνατότητα κρατικών εγγυήσεων για στα PPA μπορεί να οδηγήσει σε κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς.
Προθεσμιακές Αγορές
Το τρίτο εργαλείο μακροπρόθεσμης διαχείρισης και σταθεροποίησης που προκρίνει η Κομισιόν είναι η ενδυνάμωση του ρόλου των προθεσμιακών αγορών. Η οδηγία αφορά την δημιουργία περιφερειακών τιμών αναφοράς προς ενίσχυση των διαθέσιμων προϊόντων μελλοντικής εκπλήρωσης αλλά και της διαφάνειας, ενώ οι διαχειριστές οφείλουν να επιτρέπουν δικαιώματα μεταφοράς διάρκειας μεγαλύτερης από ένα έτος. Ο ACER καλείται εντός έξι μηνών να αποφασίσει για την ίδρυση αυτών των περιφερειακών εικονικών κόμβων.
Ταυτόχρονα, υπογραμμίζεται τη ευθύνη των παρόχων να διασφαλίζουν την απαραίτητη αντιστάθμιση του χαρτοφυλακίου τους ώστε να διασφαλίζεται με της σειρά της και η οικονομική βιωσιμότητα των συμβολαίων με τους πελάτες τους. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι προμηθευτές είναι επαρκώς αντισταθμισμένοι όταν προσφέρουν συμβάσεις σταθερής τιμής.
Όταν μια ρυθμιστική αρχή θεωρεί ότι δεν υπάρχουν επαρκείς ευκαιρίες αντιστάθμισης για τους συμμετέχοντες στην αγορά, μπορεί να ζητήσει από τα χρηματιστήρια ενέργειας ή τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς να εφαρμόσουν πρόσθετα μέτρα για τη βελτίωση της ρευστότητας της προθεσμιακής αγοράς.
Η προώθηση της κουλτούρας αντιστάθμισης είναι απολύτως θεμιτή, αλλά αντιμετωπίζει προκλήσεις. Οι εικονικες τιμές αναφοράς θα πρεπει να ανταποκρίνονται σε πραγματικες συνθήκες διασυνοριακού κορεσμού για να ειναι βοηθητικές. Οι πάροχοι με χαμηλή καθετοποίηση, δηλαδή λιγότερα ίδια παραγωγικά στοιχεία απ’ ότι πελατειακή βάση, δυσκολεύονται να αντισταθμίσουν το ρίσκο τους αποτελεσματικά. Τέλος, τα προθεσμιακά συμβόλαια baseload και peak-load πιθανόν δεν αντιπροσωπεύουν αποτελεσματικά εργαλεία αντιστάθμισης και απαιτείται η σχεδίαση νέων, τυποποιημένων και επαρκώς ρευστών (Πχ low-RES).
Ευελιξία και αποδοτικότητα – Βραχυπρόθεσμες Αγορές
Peak Shaving
Οι διαχειριστές συστήματος μεταφοράς καλούνται να σχεδιάσουν προϊόντα μείωσης φορτίου αιχμής (peak shaving), που επιτρέπουν στην ελαστική ζήτηση να συμβάλλει στη μείωση των αιχμών κατανάλωσης και να μεγιστοποιήσει την ενσωμάτωση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στο σύστημα. Η πρόταση δεν προσδιορίζει τον τρόπο που τα τα προϊόντα peak shaving θα αλληλεπιδρούν με την απόκριση ζήτησης (demand response) στις χονδρεμπορικές αγορές. Τα κίνητρα για εξοικονόμηση φορτίου αιχμής (και άλλες μορφές ελαστικότητας) υπάρχουν ήδη. Απομένει η αποτελεσματική ενσωμάτωση τους. Ειδικά προϊόντα ευελιξίας, όπως προγράμματα demand response ή επιδοτήσεις ευελιξίας, μπορεί να έχουν νόημα αν απευθύνονται αποκλειστικά σε συμμετέχοντες που δεν εκτίθενται σε τιμές spot και δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε αγορές υποστήριξης δικτύου, όπως οι καταναλωτές λιανικής σταθερής τιμής.
Ευελιξία και Υποχρεώσεις Κρατων-Μελών
Κάθε 2 έτη κάθε κράτος μέλος καλείται να συντάσσει έκθεση σχετικά με τις ανάγκες ευελιξίας στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας την ερχόμενη πενταετία. Κάθε κράτος μέλος καθορίζει ενδεικτικό εθνικό στόχο διείσδυσης τεχνολογιών απόκρισης ζήτησης και αποθήκευσης. Τα κράτη µέλη οφείλουν να ενσωματώνουν την απόκριση ζήτησης και την αποθήκευση στους υφιστάμενους μηχανισμούς ισχύος. Ορίζεται επιπλέον η δυνατότητα ενίσχυσης της αποθήκευσης. Τα παραπάνω κρίνονται απαραίτητα για την μεγιστοποίηση της διείσδυσης ΑΠΕ στην Ευρωπαϊκή αγορά.
Συναλλαγές πιο κοντά στον πραγματικό χρόνο
Οι διαχειριστές της αγοράς οφείλουν να επιτρέπουν στους συμμετέχοντες στην αγορά να συναλλάσσονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πραγματικό χρόνο και τουλάχιστον μέχρι την ενδοημερήσια ώρα κλεισίματος των διαζωνικών πυλών. Έως την 1η Ιανουαρίου 2028, η ενδοημερήσια ώρα κλεισίματος της διαζωνικής πύλης οφείλει να είναι το νωρίτερο 30 λεπτά πριν από τον πραγματικό χρόνο.
Προστασία καταναλωτή
Ορίζεται καθεστώς τιμών έκτακτης ανάγκης με κριτήρια τιμές σημαντικά υψηλότερες από τη μέση πενταετή, με διάρκεια φαινομένου μεγαλύτερη από 6 μήνες. Υπό αυτό το καθεστώς, τα κράτη μέλη δύνανται να περιορίζουν τις τιμές στο 80% του μέγιστου της πενταετούς περιόδου αναφοράς, ώστε να μην απαλείφεται το κίνητρο μείωσης ζήτησης. Προβλέπεται η πρόσβαση σε ρυθμιζόμενες τιμές λιανικής για τα νοικοκυριά και τις ΜΜΕ σε περίπτωση κρίσης.
Παρ’ όλ’ αυτά, δεν προβλέπεται κάποιος μηχανισμός clawback. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να καθησυχάσει τις αγορές ότι σε κανονικές περιόδους δεν συμβαίνουν αναδρομικές αλλαγές και ότι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης τα μέτρα είναι προβλέψιμα.
Προς ενδυνάμωση του δικαιώματος επιλογής των καταναλωτών, προβλέπεται το δικαίωμα σε συμβόλαια με σταθερές ή και δυναμικές τιμές, οι πολλαπλές συμβάσεις και το δικαίωμα σε καλύτερη και σαφέστερη πληροφόρηση σχετικά με αυτές.
Εnergy sharing
Οι ενεργοί πελάτες δικαιούνται να μοιράζονται την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές μεταξύ τους βάσει ιδιωτικών συμφωνητικών ή μέσω νομικού προσώπου και μέχρι 100 MW συνολικής εγκατεστημένης ισχύος, παρακάμπτοντας τις ενεργειακές κοινότητες.
Δίκτυα
Απαιτείται αυξημένη διαύγεια από τους διαχειριστές όσων αφορά τον κορεσμό των δικτύων. Ταυτόχρονα, οι χρεώσεις δικτύων θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν και τα λειτουργικά έξοδα (OPEX) των διαχειριστών, καθώς τώρα αφορούν κυρίως τα κεφαλαιουχικά (CAPEX), ώστε να περιλαμβάνουν τα έξοδα που σχετίζονται με την ευελιξία του δικτύου.
Απουσίες
Ίσως πιο αξιοσημείωτα από αυτά που περιλαμβάνονται στην πρόταση μεταρρύθμισης είναι αυτά που δεν περιλαμβάνονται:
– Κατάργηση pay as cleared
– Διαχωρισμός της αγοράς / Ελληνική πρόταση
– Επιχορηγήσεις ορυκτών καυσίμων / Ιβηρικός μηχανισμός
– Ανώτατο όριο εσόδων
– Αγορές και μηχανισμοί ισχύος
– Αναγκαστικά CfDs
– CfDs για υφιστάμενους παραγωγούς
– Ρητός ορισμός διαχείρισης απροσδόκητων κερδών.
-Αναφορά στον διατομεακο σχεδιασμό (Μεταφορές και θέρμανση)
Συμπεράσματα
Αντιμέτωπη με την μεταβλητότητα και την ακρίβεια του περασμένου έτους, η πρόταση μεταρρύθμισης μετακινεί το κέντρο βάρους του σχεδιασμού προς το μεσοπρόθεσμο, μετά την φανέρωση των μειονεκτημάτων της προσήλωσης στις αγορές spot υπό την παρουσία αγοραίας ισχύος, και ανολοκλήρωτης εναρμόνισης.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των μακροπρόθεσμων συμβάσεων μένει να φανεί κατά την εφαρμογή από τα κράτη μέλη. Μία μακροχρόνια δέσμευση που υποστηρίζεται από κρατικό φορέα μέσω CfD μπορεί να έχει αντίκτυπο στη ρευστότητα των προθεσμιακών αγορών και των αγορές PPA.
Θα ήταν επίσης θεμιτή περισσότερη καθοδήγηση στον σχεδιασμό συμβολαίων. Η πρόταση αντιπαραβάλει σωρεία συμβολαίων τόσο για τους παρόχους όσο και για τους καταναλωτές, με επικέντρωση στο εθνικό επίπεδο και χωρίς απαιτήσεις συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών. Η ανάπτυξη ενός ισορροπημένου ευρωπαϊκού χαρτοφυλακίου ηλεκτροπαραγωγής επαφίεται προς επίλυση στην αγορά.
Είναι δύσκολο να προβλεφθεί κατά πόσο αυτές οι νέες συμβάσεις θα αυξήσουν ή θα μειώσουν τη ρευστότητα στις υπάρχουσες αγορές. Μπορεί α) να μην χρειαστούν/χρησιμοποιηθούν, β) να κανιβαλίσουν ορισμένους υφιστάμενους τύπους συμβάσεων, ή γ) να επιτρέψουν καλύτερη αντιστάθμιση. Από την άλλη, η ετερογένεια των συμβάσεων μπορεί να βελτιώσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των φορέων της αγοράς.
Η βραχυπρόθεσμη αποδοτικότητα και η μακροπρόθεσμη σταθεροποίηση παραμένουν συγκοινωνούντα δοχεία.
Οι ρυθμιζόμενες τιμές και η υποχρέωση αντιστάθμισης κινδύνου από τους προμηθευτές λιανικής έχουν αντίκτυπο στην βραχυπρόθεσμη ελαστικότητα της ζήτησης. Οι λιανικές τιμές ενέργειας είναι για τους παρόχους ένας συνδυασμός αντιστάθμισης τιμών και οικονομικού σήματος, και εναπόκειται στις αγορές λιανικής να καθορίσουν αν αυτό που θέλουν οι καταναλωτές είναι η σταθερότητα, ή η δυνατότητα να πειραματιστούν με δυναμικά τιμολόγια. Η δημιουργία των επιμέρους εταιρικών και εθνικών χαρτοφυλακίων που διαμορφώνουν το Ευρωπαϊκό, πρέπει να απηχεί αυτήν την εξισορροπιστική διαδικασία, καθοδηγούμενη από νοοτροπία στάθμισης και διαχείρισης ρίσκου .
*Γράφει ο Ρωμανός Μπολώτας, σύμβουλος ενέργειας και βιωσιμότητας στην Velocity Energy Consulting, κάτοχος MEng Electrical & Mechanical Engineering από το University of Edinburgh, και μεταπτυχιακός φοιτητής MSc Complex Systems Engineering & Management στο TU Delft.
